Çocuğumuz bir ağustos böceği gibi neşeli ve karınca gibi sorumluluk sahibi olabilir mi?

Bu konuyla ilgili birçoğumuzun aşina olduğu “Ağustos Böceği ile Karınca” hikâyesinde sorumluluk sahibi bir kişinin elde ettiği avantajları net bir şekilde görme şansı yakalıyoruz. Karıncayı öven ağustos böceğini yeren bu hikâyede; ağustos böceğinin yazları saz çalan, çalışmayan, sıcak mevsimlerin tadını çıkaran bunun sonucunda da zorlu kış şartlarında türlü zorluklara maruz kalan bir karakter olduğunu, karıncanınsa tatlı yaz günlerinin tadını çıkaramayan, güzel günlerde çalışıp kötü günlerde konforlu yaşayan bir karakter olduğunu hepimiz dinlemişizdir.

Peki günümüzde karınca olmak mı daha avantajlı yoksa ağustos böceği olmak mı? Bu sorunun cevabı kişiden kişiye değişebilir fakat günümüzde geçmişe nazaran daha konforlu bir hayat sürdüğümüz ve bir miktar ağustos böceği olabileceğimiz ortada. Hatta ağustos böceğinin yaratıcılığına ve mental enerjisine daha fazla ihtiyaç duyduğumuz yeni bir sosyal düzene geçtiğimizi de düşünebiliriz. Peki çocuklarımızın mutlu başarılı bireyler olarak kendilerine ve çevreye karşı sorumlu davranışlar sergileme alışkanlığını nasıl edinirler? Bu soruya verilebilecek cevap başlı başına bir akademik çalışma konusu ve cevabın oldukça karmaşık bir psikososyal süreci irdelemesi gerekiyor fakat biz yazımızda bu uzun yola girmeyerek ebeveynlerimiz için bazı önerilere yer vereceğiz.

Sorumluluk sahibi bir çocuk yetiştirmek isteyen bir ebeveynin davranışları değiştirmeye öncelikle kendisinden başlamasının gerektiği bilinmelidir çünkü çocuklar büyük oranda ebeveynlerinin eserleri olarak inşa edilirler. Bir ebeveyn olarak sorumlu davranmak ve taahhütlerinizi yerine getirmek çocuğun kişilik gelişimi için çok önemlidir. Ebeveynlerimizin yazının devamında bahsedeceğimiz parametrelerde davranışlarını düzenlemeleri halinde orta veya uzun vadede istenen sonucu elde edeceklerini umuyoruz. Sorumlu bir çocuk yetiştirmek öncelikle net beklentiler belirlemeyi, tutarlı rehberlik ve destek sağlamayı, onlara yaşam becerileri öğretmeyi gerektirir.

Çocuğunuzun daha sorumlu olmasına yardımcı olmak için atabileceğiniz bazı özel adımlar şunlardır:

Çocuğunuzun davranışları için net kurallar ve beklentiler belirleyin ve bunların arkasındaki nedenleri açıklayın. Kural ihlallerine vereceğiniz tepkilerde tutarlı olun. Çocuğunuzu evde ev işlerine yardım etmek veya bir evcil hayvana bakmak gibi yaşına uygun sorumluluklar üstlenmeye teşvik edin, bu onların sahiplik ve sorumluluk duygusu geliştirmelerine yardımcı olabilir.

Çocuğunuza hata yapma şansı tanıyarak, kararlarının hem olumlu hem de olumsuz sonuçlarını deneyimlemelerine izin vererek onlara karar verme becerilerini geliştirme olanaklarını sağlayın.

İyi davranışları modelleyerek ve pekiştirerek çocuğunuzun özdenetim ve dürtü kontrolü geliştirmesine yardımcı olun. Örneğin çocuğunuzun okuldan döndüğünde direkt oyuna geçmek yerine sizinle kısa bir sohbet etmesini istiyorsanız ebeveynleri olarak iş dönüşü sizin de bu davranışı sergilemeniz gerektiğini unutmayın. Çocuklarınızdan beklediğiniz davranışları sergilememeniz durumunda sözleriniz ve eylemleriniz arasında tutarlılık oluşmayacaktır.

Duygularını, düşüncelerini açık ve dürüst bir şekilde ifade etmesi için çocuğunuzu teşvik edin ve onu yargılamadan dinleyin, bu onların duyguları ve eylemleri için sorumluluk almayı öğrenmelerine yardımcı olabilir.

Çocuğunuzun öğrenebileceği ve büyüyebileceği destekleyici ve besleyici bir ortam sağlayın. Bu, aile etkinlikleri için düzenli zaman ayırmayı, öğrenme ve keşfetme için fırsatlar sağlamayı, rehberlik ve destek sunmaya hazır olmayı içerir.

Ek olarak kendi eylemleri ve başkalarının esenliğine karşı sorumluluk duygusu geliştirmelerine yardımcı olmak için çocuğunuzun yaşına uygun ev işleri ve görevler vermek yararlı olabilir.

Sorumluluk geliştirmek için olumlu pekiştirme sağlamak da yardımcı olabilir. Olumlu pekiştirme istenen davranışı ortaya çıkarmak için ödül araçlarını kullanmayı içerir fakat bu başvurulacak son yöntem olmalıdır çünkü çocuk bu sürecin sonunda sorumlu davranışlar sergiler gibi görünse de davranış denetimi dışarıda kalabilir ve sorumluluk gelişmeyebilir. Yine de çocukların olumlu davranışların olumlu; olumsuz davranışlarınsa olumsuz karşıt tepkileri doğuracağını öğrenmesi amacıyla “kısıtlı” olarak bu yönteme başvurulabilir.

Sonuç olarak sorumlu bir çocuk yetiştirmek; sabır, tutarlılık gerektirir. Çocuğunuz büyüyüp yetenekli ve bağımsız bir yetişkin ve uluslararası akademik başarılar yakalamaya aday A-tipi birey haline gelene kadar yardım etme sorumluluğuna ve devamlılığa ihtiyaç duyar. Yukarıda bahsedilen davranışları şefkatle sergileyen ebeveynlerin çocuklarının hem kendilerine karşı sorumlu ve neşeli bir ağustos böceği hem de görevlerine ve diğerlerine karşı sorumlu çalışkan bir karınca olacağını umuyoruz.

Çok katmanlı ve bilinçli davranışları gerektiren bu süreçte profesyonel desteğe ihtiyaç duyan ebeveynlerimizi Modafen Rehberlik Servisinde ağırlamaktan mutluluk duyarız.